Κόπραινα, η βωβή πρωταγωνίστρια του Αμβρακικού
Συνήθως, πάνω ή κοντά σε σύνορα συντελούνται ιδιαίτερες διαδικασίες, βρίσκουν καταφύγιο πολλά αξιόλογα πράγματα ή φωλιάζουν ''σκληροπυρηνικά'' στοιχεία που θέλουν να διατηρήσουν την τοπική ταυτότητά τους. Έτσι και εδώ, στο μεταίχμιο Αιτωλοακαρνανίας και Ηπείρου, εκεί που εκβάλλει ο Βωβός ποταμός τα νερά του στον Αμβρακικό κόλπο, ανακαλύψαμε ένα σπάνιο και καλτ στολίδι που επιβιώνει ιστορικά και αναβιώνει σε πείσμα των καιρών.
Αφήνοντας την εθνική οδό Αμφιλοχίας-Άρτας και στρίβοντας ανάμεσα στις καλαμιές και στα χωράφια με τις ελιές, το σκηνικό αλλάζει. Το κλίμα γίνεται απότομα υγρό, το δέρμα σου κολλάει και το βλέμμα σου κερδίζουν οι λασπότοποι κι οι αγελάδες που βόσκουν διάσπαρτες ανάμεσα στα υγρολίβαδα. Πλέον το νιώθεις.. δεν πατάς στεριά ακριβώς, αλλά διασχίζεις μια λωρίδα ξηράς που είναι βουτηγμένη μέσα στη θάλασσα.. Ο δρόμος καταλήγει μπροστά στα έργα κατασκευής ενός παραλιακού μετώπου και ενός αλιευτικού καταφυγίου για τους ψαράδες της περιοχής. Λίγο παραπέρα, στέκουν μεγαλόπρεπα αναπαλαιωμένα διώροφα κτίρια και στα δεξιά τους, στη μικρή ακτογραμμή, απολαμβάνουν νωχελικά το μπάνιο τους λιγοστοί κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής, ενώ μικρά πόνυ περπατούν ελεύθερα (!) και χλιμιντρίζουν σπάζοντας τη σιωπή. Στο παρακείμενο και μοναδικό μαγαζί, μια ψαροταβέρνα που σερβίρει ψαρομεζέδες από τον Αμβρακικό, λίγες μικρές παρέες και 2-3 ζευγαράκια συζητούν χαμηλόφωνα και πίνουν τις μπύρες τους πριν τη μεγάλη φυγή στο ηλιοβασίλεμα, ώρα που πλακώνουν οι ορδές κουνουπιών και το τοπίο γίνεται ανυπόφορο…
Η Κόπραινα ήταν μια περιοχή που κάποτε έσφυζε από ζωή, όντας ένα σπουδαίο λιμάνι με μεγάλη εμπορική κίνηση τη Βυζαντινή εποχή και επί Τουρκοκρατίας, μέχρι που βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς το 1940 και σταμάτησε οριστικά τη λειτουργία του το 1967 (το λιμάνι της Πρέβεζας, βρισκόμενο μια ανάσα από το Ιόνιο Πέλαγος, γιγαντώθηκε και του πήρε τα σκήπτρα). Ήταν μια λιλιπούτεια πολιτεία που δημιουργήθηκε από ανάγκη και γνώρισε τη μεγάλη της ακμή λόγω της ύπαρξης του αλατιού, κυρίως μετά την απελευθέρωση της κοντινής Άρτας το 1881. Με βάση την αλυκή που έδωσε πνοή στον τόπο, η δόξα της αποτυπώθηκε και στα κτίρια που χτίστηκαν εκεί στις αρχές του 20ού αιώνα (1904-1907): στο Τελωνείο, στις αποθήκες, στην υδατοδεξαμενή, στις αποβάθρες, με αχθοφόρους να μεταφέρουν αλάτι με βαγονέτα που κινούνταν πάνω στις ράγες και να το φορτώνουν στις βάρκες του λιμανιού, που με τη σειρά τους το μετέφεραν στα πλοία που είχαν αγκυροβολήσει 500 μέτρα μακριά από την αποβάθρα, αφού τα αβαθή νερά δεν επέτρεπαν να πλησιάσουν. Ολόκληρες ζωές ‘'φτιαγμένες’' στο αλάτι…
Σε απόσταση 1 περίπου χιλιομέτρου από εκεί, τις παλιές εγκαταστάσεις του λιμανιού, το πλακόστρωτο μονοπάτι οδηγεί σε έναν από τους λόγους που πρέπει να επισκεφτείς αυτή την όχθη του Αμβρακικού, στον φάρο! Ο φάρος της Κόπραινας συνιστά ένα επιβλητικό οικοδόμημα στη μέση του πουθενά, φτιαγμένο με πέτρες και ξύλα πάνω στη βαθιά λάσπη σε μια στενή λωρίδα ξηράς και θεµέλια σε πασσάλους καρφωµένους στο έδαφος. Σήμερα, μετά την παραχώρησή του από το Πολεμικό Ναυτικό και την Υπηρεσία Φάρων που ανήκε, έχει μετατραπεί σε μουσείο. Ανέβα τα σκαλιά και απόλαυσε την απρόσκοπτη πανοραμική θέα της εκβολής του Βωβού ποταμού και του Δέλτα του Αράχθου από τον εξώστη του!
Στην Κόπραινα γυρίστηκαν το 1993 τα ‘’δελφινάκια του Αμβρακικού’’, η ελληνική ταινία που βασίστηκε στο ομώνυμο παιδικό μυθιστόρημα του Ντίνου Δημόπουλου, κάνοντας την παραθαλάσσια αυτή λασπώδη περιοχή γνωστή στο πανελλήνιο. Ίσως και αυτή η κινηματογραφική της μνεία να είναι και η αιτία της αρχιτεκτονικής ‘’αναγέννησής’’ της, ποιος ξέρει… Πάντως, σήμερα είναι ένας τόπος όπου συνυπάρχει το ιστορικό παρελθόν με τη φυσική ομορφιά ενός σπάνιου οικοσυστήματος, και όπου μπορείς να κάνεις νοερά ένα νοσταλγικό ταξίδι στο χρόνο και να θαυμάσεις το διαφορετικό φυσικό τοπίο του υγροβιότοπου.
Η Κόπραινα, το μοναδικό λιμάνι της δυτικής Ελλάδας μέχρι τον 2ο Βαλκανικό πόλεμο, ζωντάνεψε και ξαναπρωταγωνιστεί ‘’αθόρυβα’’, με άλλο ρόλο.
Η Κόπραινα (ή Κόπρενα) οφείλει την ονομασία της στο λευκό επίστρωμα αλατιού που την σκέπαζε για χρόνια (ως ’’κόπραινα’’ συναντάται σε όλα τα σερβοελληνικά λεξικά και σημαίνει κάτι αραχνοΰφαντο, κάλυμμα, πέπλο), ενώ μια άλλη εκδοχή κάνει λόγο για την κοπριά των κοπαδιών από αγελάδες που σταβλίζονταν στην περιοχή.
Τα λιγοστά αναπαλαιωμένα διώροφα κτίρια - αξιοθέατα αναδεικνύουν την πάλαι ποτέ σπουδαιότητα του τόπου: το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αράχθου, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Αμβρακικού κόλπου που λειτουργεί με τη φροντίδα της Εταιρείας Ανάπτυξης Αμβρακικού (ΕΤ.ΑΝ.ΑΜ.), ο πετρόκτιστος φάρος με ύψος πύργου 9 μέτρων και δίπλα του το σπίτι του φαροφύλακα που λειτουργεί σαν Μουσείο με εκθέματα διάφορα εργαλεία και όργανα παλιών φάρων.
